Syrena 103

Początki samochodu Syrena sięgają 1953 r. W czerwcu tego roku powstały założenia jego budowy. Zakładały one początkowo maksymalne wykorzystanie części samochodu Warszawa/Pobieda, produkowanego w FSO od 1951 r. Do napędu pojazdu miał posłużyć zmodernizowany dwusuwowy silnik od motopompy, wytwarzany w Bielsku.
Od lipca 1957 r. na Żeraniu rozpoczęto montaż 100 Syren serii próbnej, które były klepane ręcznie na tzw. babkach blacharskich. Produkcja seryjna zaczęła się w 1958 r. od modelu 101.
Produkcja samochodów Syrena w FSO wyniosła w 1965 r. 11800 sztuk. Był to model 103 z dwucylindrowym silnikiem typu S-150 i czterobiegową niezsynchronizowaną skrzynką przekładniową. W okresie tym trwały już przygotowania do uruchomienia produkcji następnego modelu oznaczonego symbolem 104. Prototyp syreny 104 wystawiono co prawda w 1961 r. na Wystawie Postępu Technicznego w Przemyśle Motoryzacyjnym, ale nie wszystkie prezentowane wówczas rozwiązania zostały zatwierdzone do produkcji. Najważniejszym zespołem, który pozostał był silnik S-31 opracowany w Wytwórni Sprzętu Mechanicznego w Bielsku - Białej. Twórcą pierwszej wersji tego silnika był mgr inż. Fryderyk Bliiemke. Po jego tragicznej śmierci (1962), konstrukcja silnika została udoskonalona przez zespół, którym kierował mgr inż. Jerzy Slawik. Lata 1962 i 1963 to okres intensywnych badań stanowiskowych i trakcyjnych tej jednostki. Od 1964 r. rozpoczęto przygotowania do produkcji, a główną przeszkodą w szybkim jej uruchomieniu były kłopoty z lokalizacją produkcji odlewów. W tym samym okresie w FSO opracowano konstrukcje nowej zsynchronizowanej skrzynki przekładniowej. Jej twórcą był inż. Bogdan Kaim. Porównawcze badania typów Syreny 104 wykazały, że pojazdy zużywają mniej paliwa niż Wartburg 1000, Syrena 103 S czy Saab 93. Po przełamaniu wszystkich przeszkód produkcja Syreny 104 ruszyła w FSO w dniu 15 lipca 1966 r. Na zewnątrz model ten wyróżniał się jedynie innym kształtem bocznych listew ozdobnych. Na podstawie zespołów Syreny 104 w zakładowym biurze konstrukcyjnym opracowano dwa pojazdy dostawcze. W 1968 r. wykonano prototyp Syreny w wersji pick-up oraz furgon. Konstruktorami obu tych samochodów byli inżynierowie Czesław Pieruch i Stanisław Łukaszewicz.
Zmianie uległa konstrukcja tylnej części ramy. Sztywna oś tylna była zawieszona na dwóch wzdłużnych resorach piórowych współpracujących z amortyzatorami teleskopowymi. Nadwozie furgonu było wyposażone w dwuskrzydłowe drzwi tylne o podziale pionowym. W skrzydłach drzwi, w połowie ich wysokości, umieszczono szyby, co umożliwiało obserwację drogi za pojazdem przez lusterko wewnętrzne. Ściany boczne furgonu zostały również zaopatrzone w pojedyncze okna z szybami stałymi.
Kolejny ciekawy prototyp powstał w 1969 r. Inżynierowie Stanisław Łukaszewicz i Władysław Kolasa opracowali nadwozie z tworzywa sztucznego, które było przewidziane jako rozwiązanie zabezpieczające części zamienne po zakończeniu produkcji samochodu i zlikwidowania oprzyrządowania tłocznego. W konstrukcji tego nadwozia wykorzystano wiele elementów produkowanych seryjnie, m.in. wszystkie szyby i zamki. Zawiasy drzwi zostały przeniesione na przednią krawędź. Wykonano pięć egzemplarzy tego samochodu.
Syrena stawała się pojazdem coraz bardziej przestarzałym. Po uruchomieniu w FSO produkcji polskiego Fiata 125p postanowiono nieco ją zmodernizować przez zastosowanie niektóiych elementów licencyjnych. Na przełomie lat 1970 / 1971 opracowano konstrukcje i wykonano prototyp samochodów oznaczonych roboczo symbolem „607". Przez zmianę kształtu tylnej części nadwozia radykalnie poprawiono sylwetkę pojazdu. Autorami projektu plastycznego pojazdu byli Zbigniew Wattson i Zygmunt Grochowski, a konstruktorem prowadzącym inż. Stanisław Łukaszewicz. Rozstaw osi zwiększono do 2500 mm. Tylna oś została zawieszona na wzdłużnych resorach piórowych pochodzących z Fiata I25p. W nadwoziu typu hatch-back drzwi boczne zawieszono na słupkach przednich, a trzecie drzwi tylne na wzmocnionej krawędzi dachu. Zamki drzwiowe oraz klamki adoptowano z Fiata I25p. Została powiększona powierzchnia szyb bocznych przez obniżenie ich dolnej krawędzi i wydłużenie okna tylnego. Podjęcie produkcji tego modelu wiązało się z wykonaniem wielu nowych tłoczników, co jednak zostało uznane za zbyt kosztowną operację. W styczniu 1971 władze podjęły decyzję o przeniesieniu produkcji Syren do Bielska-Białej do Wytwórni Sprzętu Mechanicznego, dotychczasowego producenta silników dla tych pojazdów. Rozpoczęto odpowiednią działalność inwestycyjną. W 1971 roku opracowano w FSO dokumentację konstrukcyjną dla zmodernizowanego samochodu Syrena 105, którego produkcję miały przejąć zakłady w Bielsku-Białej. Liczba zmian była stosunkowo niewielka. Najbardziej istotną różnicą było odwrócenie kierunku otwierania drzwi. Zastosowany osprzęt drzwiowy pochodził z polskiego Fiata 125p. Obniżono dolną krawędź szyb bocznych i wprowadzono blokadę przednich foteli. W zawieszeniu kół zastosowano nowe amortyzatory teleskopowe produkowane na licencji firmy Armstrąg. Model 105 przedstawiono publicznie w końcu czerwca 1972 roku, a w lipcu wszedł on na taśmę produkcyjną w FSO.
W dniu 21 sieipnia 1972 roku odbyła się oficjalna uroczystość przekazania produkcji Syreny 105 do Bielska-Białej. Do września tegoż roku w FSO zmontowano jeszcze 2600 Syren 105 z części zmagazynowanych w Warszawie. Dalsza produkcja tego modelu odbywała się już w Fabryce Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej (w styczniu 1972 nastąpiła zmiana nazwy zakładów z WSM na FSM).

Dane techniczne: Silnik niskoprężny, gaźnikowy, dwusuwowy Liczba cylindrów - 2 Układ cylindrów - rzędowy, pionowy Średnica cylindrów - 76 mm Skok tłoka - 82 mm Poj. skokowa - 744 cm3 Stopień sprężania - 6,8-7,0 Moc maksymalna - 27 KM przy 3800 obr/min Max moment obrotowy - 6,25 kGm przy 2000 obr/min Smarowanie - mieszankowe, stosunek oleju do paliwa 1:25 Skrzynia biegów - 4-biegowa + wsteczny, dźwignia zmiany biegów przy kole kierownicy. Podwozie Napęd - przedni Rama - o profilu skrzynkowym zamkniętym Zawieszenie przednie - u góry resor poprzeczny, u dołu wahacze z amortyzatorami tłoczkowymi Zawieszenie tyłu - oś pływająca, wysoko zamocowany resor poprzeczny, jeden amortyzator dwustronnego działania Hamulec nożny - hydrauliczny, jednoobwodowy, na cztery koła, bębnowy Hamulec ręczny - mechaniczny, na tylne koła Ogumienie - 5,25 - 16", a od 1959 r. 5,60 - 15" Nadwozie Blaszane, 2 - drzwiowe, czteroosobowe Zbiornik paliwa - 35 l Wymiary - długość 4085 mm - szerokość 1560 mm - wysokość 1530 mm - rozstaw osi 2300 mm - rozstaw kół przednich 1200 mm, tylnych 1240 mm Prześwit - 205 mm Promień skrętu - 5,4 m Waga samochodu gotowego do jazdy - 910 kg Waga z pełnym obciążeniem 1260 kg Prędkość maksymalna - 105 km/h Zużycie paliwa - od 7 do 8,8 l/100 km Wykonali: Marcin Foremny, Sławomir Świeboda, Mirosław Wójcik, Dominik Drozdowicz, Maciej Kubal Opiekun pracy: mgr inż. Tadeusz Kunka